Skip to content

Námsmat

Námsmat í Laugalækjarskóla fylgir áherslum sem kynntar voru með Aðalnámskrá grunnskóla 2011/2013. Hér á síðunni má lesa þrjá kafla um námsmatið:

Ágætt er að lesa kaflana í þessari röð því nálgun Laugalækjarskóla byggir á fyrsta kaflanum. Rétt er að vekja sérstaka athygli áhugasamra á úttekt menntamálaráðuneytis á innleiðingu námskrárinnar (jan 2021), þar sem eitt og annað við innleiðinguna er gagnrýnt með afgerandi hætti.

Megininntak Aðalnámskrár um námsmat

Nýjar áherslur felst einkum í þrennu:

  1. Markmið náms og kennslu skal jafnan vera hæfni nemanda.
  2. Einkunnir skulu styðjast við lýsingar aðalnámskrár á hæfni nemenda.
  3. Aukin áhersla er á sundurliðun, endurgjöf og leiðsögn til nemandans, þannig að matið nýtist nemandanum
    til að bæta sig.

 

1)   Markmið náms skal jafnan vera hæfni nemenda.

Lýsingar á markmiðum náms neita nú hæfniviðmið. Hæfniviðmið skulu lýsa því sem nemandinn á að geta gert við lok námstíma /
námslotu.

Dæmin tvö hér fyrir neðan eru úr í íslensku og stærðfræði í nýjustu námskránni, Aðalnámskrá
grunnskóla (2011/2013):

Nemandi getur..

  • beitt skipulegum og góðum vinnubrögðum við ritun, skipað efnisatriðum í samhengi og mótað
    málsgreinar og efnisgreinar á skýran hátt     (bls. 119).
  • nýtt einslögun, hornareglur og hnitakerfi til að teikna, greina og skapa rúmfræðilega hluti
    (bls.222).

Í eldri námskrám var algengt að viðfangsefnið væri í brennidepli, en ekki er gerð tilraun til að lýsa
því sem nemandinn átti að geta við lok námstímabils. Hér að neðan má sjá dæmi sem er
tekið úr Aðalnámskrá grunnskóla frá 1999:

  • Nemandi skoði mismunandi stíl og stílbrögð bókmenntaverka (bls. 74).

Það að nemandi skoði eitthvað felur ekki í sér hvað hann getur við lok námstímans. Markmið af
ofangreindu tagi er ekki að finna í nýjustu námskránni.  Markmið sem lýsa hæfni nemanda eru þó
vitaskuld ekki alger nýjung því í fyrri námskrám mátti stundum sjá markmið þar sem hæfni nemandans
við lok námstíma var í brennidepli, hér má sjá annað dæmi úr Aðalnámskrá grunnskóla frá 1999, úr kafla
í íslensku:

  • Nemandi á að hafa öðlast öryggi í að tjá hugmyndir sínar og skoðanir í rituðu máli (bls. 73).

 
2)  Einkunnir skulu miðast við fyrirfram skilgreindar hæfnilýsingar 

Hlutfallsreikningur var áður nýttur við ákvörðun einkunnar og var einkunnin gefin á kvarðanum 1-10.  Með gildandi Aðalnámskrá var því hætt.

Lokaeinkunnir skulu gefnar á neðangreindum ABCD-kvarða. Finna skal þá einkunn sem best passar við hæfni nemandans hverju sinni.

 A   Framúrskarandi hæfni og frammistaða í námi með hliðsjón af hæfniviðmiðum námsgreinar eða námssviðs. Nemandinn hefur náð þeirri hæfni sem lýst er í hæfniviðmiðum
og að einhverju leyti farið fram úr þeim væntingum sem gerðar eru á námsárinu.
 B Góð hæfni og frammistaða í námi með hliðsjón af hæfniviðmiðum námsgreinar eða námssviðs. Nemandinn hefur í meginatriðum náð þeirri hæfni sem lýst er í hæfniviðmiðum.
 C   Sæmileg hæfni og frammistaða í námi með hliðsjón af hæfniviðmiðum námsgreinar
eða námssviðs. Nemandinn hefur hefur ekki náð þeirri hæfni sem lýst er nema að hluta til.
 D  Hæfni og frammistöðu í námi ábótavant með hliðsjón af hæfniviðmiðum
námsgreinar eða námssviðs. Nemandinn hefur að litlu leyti náð þeirri hæfni sem lýst er.

Kvarðinn er síðan útfærður fyrir hverja námsgrein og aldur nemenda. Almennt gildir að ef nemandi
uppfyllir í öllum meginatriðum þá hæfni sem stefnt er að, skal hann að lágmarki fá einkunnina B. Hærri
einkunn en B kemur aðeins til greina ef nemandinn hefur sýnt óvenju mikinn stöðugleika eða afburðahæfni í
faginu. Einkunnin C þýðir almennt að nemandinn hefur ekki náð allri þeirri hæfni sem stefnt er að.
Leyfilegt er að gefa einkunnirnar B+ og C+ ef nemandinn er á mörkum þess að ná einkunnunum
A og B.

 
3)  Áhersla skal lögð á reglulega endurgjöf og leiðsögn til nemandans.

Hér gegna hæfnilýsingar lykilhlutverki því endurgjöf og leiðsögn skila bestum árangri ef nemandinn og kennarinn hafa sameiginlegan skilning á lokatakmarkinu.

Að auki er hvatt til þess að námsmat sé fjölbreytt, hvetjandi og að nemandinn iðki sjálfsmat. Í sjálfsmati felst m.a. að nemandinn læri að ígrunda nám sitt - bæði viðfangsefnin sem slík, eigin árangur og eigin námsleiðir - og fellur það vel að áherslum Laugalækjarskóla á notkun leiðarbóka og sýnismappa.

Í aðalnámskrá er að finna hæfniviðmið fyrir 4. bekk, 7. bekk og 10. bekk.  Þá er þar einnig að finna sérstök matsviðmið fyrir 10. bekk. Önnur viðmið eiga grunnskólarnir sjálfir að útbúa hver um sig. Það er því óhætt að segja að skólum sé gefið mikið frelsi um útfærsluna og þar af leiðandi falin mikil ábyrgð.

Nálgun Laugalækjarskóla

Undanfarin misseri höfum við í Laugalækjarskóla aðlagað okkur að brettum áherslum. Í kennsluáætlunum Laugalækjarskóla er t.d. að finna hæfniviðmið fyrir hverja námsgrein í hverjum árgangi. Við nefnum það Laugó-hæfni. Lokaeinkunnir á hverju námsári eru gefnar í bókstöfum, samkvæmt kvarða aðalnámskrár. Laugalækjarskóli hefur átt í góðu samstarfi við aðra skóla um útfærslu á námsmatinu, bæði við Réttarholtsskóla og Hagaskóla.

Kjarninn í nálgun Laugalækjarskóla hefur verið að sundurliða hæfniviðmið og matsviðmið Aðalnámskrár og búa til úr þeim stuttar og skýrar hæfnilýsingar sem nemendur eiga auðvelt með að skila og vinna að (e. learning targets / learning objectives). Við nefnum þær Laugó-hæfni.

Í stærðfræðihluta Aðalnámskrá er t.d. fjallað um eftirfarandi hæfniviðmið fyrir 10. bekk (bls. 222):

  • Nemandi getur nýtt einslögun, hornareglur og hnitakerfi til að teikna, greina og skapa rúmfræðilega hluti

Laugó-hæfni fyrir ofangreint hæfniviðmið gætu verið nokkur, útfærð á ólíkan hátt eftir aldri. Hér eru gefin tvö dæmi úr í 9. bekk:

  • Nemandi getur metið hvort form eru einslaga eða ekki og og fundið stærð óþekktra hliða í einslaga formum.
  • Nemandi getur nýtt reglur um topphorn, grannhorn og hornasummur til að finna óþekkt horn.

Laugó hæfniviðmiðin eru birt nemendum í kennsluáætlunum og einnig með verkefnum og prófum. Þegar kennari skilar verkefnum/prófum til baka til nemandans kemur niðurstaðan ekki sem ein einkunn, heldur sem sundurliðuð endurgjöf gagnvart hæfniviðmiðum. Kvarðinn sem notaður er til að meta frammistöðu gagnvart Laugó-hæfni er eftirfarandi:

Niðurstöður úr prófi / verkefni gætu því birst með eftirfarandi hætti:

Nemandi getur metið hvort form eru einslaga eða ekki, og fundið stærð óþekktra hliða í einslaga formum.
Nemandi getur nýtt reglur um topphorn, grannhorn og hornasummur til að finna óþekkt horn.

 

Með auknu námi, ígrundun og endurmati gæti nemandinn vonandi náð að bæta hæfni sína í að vinna með einslögun og hornareglur.

Leiðbeiningar og ítarefni

Meira efni mun koma hér á vefinn eftir því sem nálgun okkar breytist og þróast, ásamt því sem menntayfirvöld taka vonandi aukna forystu í málinu.

Helstu upplýsingar frá yfirvöldum

Ljóst hefur verið að þær breytingar kalla á umtalsvert breytta nálgun og vinnlag við kennslu og námsmat. Það sem menntayfirvöld hafa látið frá sér um málið má fyrst og fremst finna á eftirfarandi stöðum:

Eins og sjá má af þessari upptalningu er fyrst og fremst um að ræða finna efni sem lýtur að lokaeinkunn í 10. bekk. Því miður hafa menntayfirvöld lítið sem ekkert fjallað um námsmat að öðru leyti, né t.d. komið með leiðbeiningar eða dæmi um breytt vinnulag skólafólks í daglegri kennslu. Það hefur verið þrautin þyngri fyrir skólana að útfæra sína nálgun.